Bir Fırtına Tuttu Bizi ve Kocakarı Takvimi

gozdeyigit
28 May 2020
2 dakikada okunur

Güncelleme tarihi: 30 Ara 2023

İçinde "kocakarı" sözü geçen herhangi bir şeye bu kadar hayranlık duyacağımı tahmin etmezdim. Kocakarı takvimine nam-ı diğer fırtına takvimine göz attıktan sonra eskilere, ninelere ve dedelere şapka çıkarmamak elde değil.

Pandemi nedeniyle evden çıkmadığımız için son günlerde birçok ilde meydana gelen fırtınalara pek önem vermemiş olabilirsin. 21 Mayıs sabahında Ankara Gri'sine uyanmak canımı bu kadar sıkmasaydı ve ertesi gün haberlerde İstanbul Kadıköy'de fırtınadan devrilen ıhlamur ağacının haberini görmeseydim benim için de önemsiz kalacaktı. Bu kötü hava merakımı tetikledi, "Kim ulen bu fırtına!" diyerek araştırmaya koyuldum. Karşıma "Kocakarı Takvimi" çıktı.

Kocakarı Takvimi

Eskilerin deyimine göre Kocakarı Takvimi nam-ı diğer Fırtına Takvimi, gözlemlere dayanarak mevsimsel fırtınaların işlendiği takvimdir. Denizciler için önem taşıyan bu takvimin 1-2 günlük sapmalarla tutmakta olduğu bilgisine ulaştım. Son günlerde ülkemizde yaşanan fırtınaların tarihlerinin de bu takvimi doğruladığını gördüm. Sonuç olarak: Evet, bu takvime hayran kaldım.

Günümüzde teknoloji sayesinde elde edilen gözlem ve analizler sonucunda yapılan meteoroloji tahminlerinin yaklaşık 10% yanılma payı vardır. (Bu yazıyı yazarken SpaceX ile Nasa'nın ortak hareket ettiği Falcon-9 roketinin fırlatılmasının meteorolojik koşullar nedeniyle ertelendiği haberi alıyorum.)

Gelişen teknoloji ile hem yeryüzünden hem gökyüzünden sık bilgi alabildiğimiz halde tahminlerde yanılmalarla karşılaştığımız düşünülürse; eskilerin doğayı, gökyüzünü kendilerince yorumlayıp ve tecrübeleriyle hazırladıkları Kocakarı Takvimi nasıl oluyor da yaşadığımız bu fırtınaların tarihini geçmişten geleceğe iletebiliyor?

Cevap veriyorum:

Eski insanlarımız doğayı dinleyip, anlayabiliyorlar, doğa ile iletişim kurabiliyorlar. Bir ayva ağacının meyvesinin bolluğundan kışın sert geçeceği mesajını çıkarabiliyor, bir yıldız takımının gökyüzünde daha parlak belirmesi ile çıkan fırtına arasında ilişki kurabiliyorlar. Örneğin; Ülker Yıldız Takımı'nın doğduğu gün 10-13 Haziran tarihinde olan fırtınayı Ülger Doğumu Fırtınası olarak kaydediyorlar.

Doğayı bu kadar iyi gözlemleyen insanlarımız hayvanların davranışlarını da gözden kaçırmıyorlar. Bıldırcınların göç etmek için kuvvetli bir rüzgarı kullandıklarını görüp 5-8 Eylül tarihleri arasında bir güne denk gelen bu fırtınayı "Bıldırcın Geçimi Fırtınası" olarak not ediyorlar. Kuşların göçlerinden başka fırtınaları da not ediyorlar.

Bizler bu pandemi günlerinde, evlerimizde fırtınalardan bihaber Netflix'te dizi film seyrederken, geçmişte dedelerimiz, ninelerimiz gökyüzünü, yıldızları seyretmişler. Ve demişler ki:

10 Haziran'da Ülger Doğumu Fırtınası başlar. Gün doğusundan şiddetli bir fırtına çıkar. İnsana, mala, bostana zarar verir. Ülger doğacağı gün hayvanlar dışarı çıkarılmaz.

Gelelim "Kim ulen bu fırtına?" sorusunun yanıtına:

11-14 Mayıs Mevsimsiz soğuklar
17-18 Mayıs Filizkıran Fırtınası (Bitki filizlerinin kırıldığı yaklaşık 8 şiddetinde)
19-21 Mayıs Kokulya Fırtınası (İpek böceğinin kozası, koza örme zamanı
21-22 Mayıs Ülker Fırtınası (Ülker Takım Yıldızı)